تهیه بذر مطلوب برای تولید نهال
بذر در نظر گرفته شده باید سالم و بدون هیچ گونه آفت یا بیماری و از محصول همان سال باشد. انتخاب بنه به عنوان پایه دارای مزایا و معایبی است، از مزایای آن مقاومت بیشتر آن در برابر خشکی در مقایسه با پایه پسته اهلی و مقاومت نسبی در برابر آلودگی به نماتد مولد غده ریشه است و از معایب آن رشد بطئی در سالهای اولیه کاشت و حساسیت به گموز و ورتیسلیوم بوده که به علت این عیوب کمتر مورد توجه باغداران به عنوان پایه قرار میگیرد. معمولاً بذرهایی که به عنوان پایه استفاده میشود از ارقام پسته اهلی و عمدتاً بادامی (بادامی ریز)و قزوینی است.
کاشت نهال در خزانه
زمین خزانه پسته مانند خزانه دیگر درختان باید آماده گردد. فواصل کاشت بذرها بر روی خطوط بین ۵ تا ۱۰ سانتی متر و بین خطوط ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتر است. پس از کاشت بذر ، روی آن را با استفاده از ماسه بادی همراه باکود دامی پوشانده و آبیاری مینمایند.میزان بذر مصرفی پسته در هکتار خزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم میباشد و حدود ۲۵۰ هزار نهال در یک هکتار میتوان تولید نمود. نهالهای تولیدی، در فصل خواب (پاییز و زمستان) آماده انتقال به زمین اصلی هستند (نهال یکساله). هرچه سن نهال در خزانه بالا رود به علت گسترش سیستم ریشه و پیچیده شدن ریشه نهالها و قطع ریشهها درهنگام کندن و جابه جایی نهال به زمین اصلی ، تلفات بیشتر می شود. معمولاً درخزانه راه روهایی در فواصل ۱/۵ تا ۲ متر تعبیه میشود که این عمل به رفت و آمد کارگران برای حذف علفهای هرز و انجام عملیات آبیاری و در صورت نیاز پیوند زدن نهالها کمک میکند. چنانچه کف خزانه بوسیله سیمان و یا موزائیک فرش شود از رشد عمودی ریشهها جلوگیری میکند. بنابراین جابهجایی نهالها آسانتر و تلفات آنها نیز کمتر خواهد بود.
کاشت نهال درکیسههای پلاستیکی
برای این منظور از کیسههای پلاستیکی به ارتفاع ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر استفاده میشود. البته هر چه ارتفاع کیسهها بیشتر باشد(۴۵ سانتی متر ویا بیشتر ) رشد نهال بهتر است. از آنجایی که محیط رشد در گیاهان گلدانی محدود است و این گیاهان مانند گیاهانی که در مزرعه و باغ کشت میشوند نمیتوانند ریشههای خود را گسترش داده و به طور طبیعی از منابع غذایی خاک استفاده کنند. لذا برای برآورده ساختن احتیاجات گیاه، خاک درون کیسهها ، مخلوطی از یک تا دو قسمت ماسه و یک قسمت خاک زراعی مرغوب (لومی)و یک قسمت کود دامی یا خاک برگ پوسیده انتخاب میشود.
معمولاً برای تسهیل در عملیات آبیاری، زمین مورد نظر را به اندازه ارتفاع گلدانها خاکبرداری کرده،سپس گلدانها را طوری میچینند که در فواصل ۲-۱/۵ متری، راهروهایی برای عبور و مرور کارگران وجود داشته باشد. قسمت بالای گلدانها معمولاً همسطح زمین بوده، در نتیجه آبیاری به طریقه غرقابی امکان پذیر میشود.
درون هر کیسه معمولاً دو دانه بذر میکارند که پس از سبز شدن و چهار و پنج برگی شدن گیاهچهها قویترین آنها را انتخاب نموده، دیگری را حذف میکنند.حتماً بایستی در ته کیسهها سوراخهای کوچکی بهعنوان زهکش ایجاد نمود. از کاشت پسته درون کیسهها به منظور واکاری در باغها نیز استفاده میشود.در موقع انتقال به زمین اصلی، کیسهها را به آهستگی بدون آنکه صدمهای به ریشهها وارد شود و خاک اطراف آن بریزد، پاره کرده، گیاه را به زمین اصلی انتقال میدهند.
مراقبت از نهال های بذری
پس از آن که بذرها درخزانه و یا کیسههای پلاستیکی سبز شدند ، یک سلسله عملیات باغبانی برای مراقبت از آنها لازم است که عبارتند از:
الف – آبیاری :
میزان دفعات آبیاری برحسب آب وهوا و نوع خاک و میزان آب موجود متفاوت است. بطورکلی آبیاری نهالهای بذری باید به آهستگی صورت گیرد.با توجه به اینکه در این مرحله از رشد گیاهان دارای ریشه محدودی برای جذب میباشند باید دقت نمود که از کمبود آب صدمه نبینند.
ب – وجین :
بذر علفهای هرز تقریباً در خاک وجود داشته و با گیاهان اصلی به رقابت میپردازند. بنابراین باید آنهارا از میان برد.وجین علفهای هرز باید با دقت صورت گیرد تا به ریشه گیاهان اصلی صدمهای وارد نشود.
ج- محافظت از گرما و تابش مستقیم آفتاب :
در روزهای گرم، مخصوصاً در روش کاشت پلاستیکی باید هر چند روز یک بار روی نهالها آب پاشید و نیز برای جلوگیری از تابش مستقیم آفتاب، میتوان پایههای در زمین به ارتفاع۱/۵-۱ متر قرارداده، با استفاده از حصیر یا مواد دیگر روی آن را پوشاند و بدین ترتیب از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری کرد.
منبع:
http://iranpistachio.org/
مولف : آقای دکتر حسین حکم آبادی محقق موسسه تحقیقات پسته کشور