کوددهی در شرایط شور-۲

استفاده از مواد کاهش دهنده شوری بهترین نتیجه را در خاکهای حاصلخیز دارد. کلا در خاکهای حاصلخیز مدیریت مسایل بغرنج بسیار راحت تر از خاکهای فقیر و کمتر حاصلخیز است. نکته بسیار مهم در مورد اراضی یا باغات دارای شوری بالا این است که کارشناسان توصیه به آبشویی سنگین در زمستان برای شسته شدن نمکها از سطح خاک و محیط اطراف ریشه یا ریزوسفر است!!

 

البته عمل آبشویی یا leaching برای کاهش اثرات شوری در خاک جزو الزامات است اما باید توجه داشت که آبشویی سنگین موجب شسته شدن عناصر غذایی و کاهش مخزن یا ذخیره عناصر در اطراف محیط رایزوسفر خواهد شد و این یک نکته منفی است!! بهر روی برای مدیریت تغذیه هم که شده باید در آبشویی سنگین دقت کرد!! گاها مشاهده میشود کشاورزان کم اطلاع گاها در اواسط تابستان و اوج گرما آبیاری سنگین انجام میدهند و موجب از دسترس خارج شدن عناصر ضروری بخصوص برای پر شدن مغز می کنند که کار اشتباهی است!!  

 

 

شوری به سه طریق عمده تغذیه نباتات و جذب عناصر را تحت تاثیر قرار میدهد اول تغییرات در نگهداری، تثبت و تبدیل عناصر غذایی در خاک، دوم اختلال در جذب عناصر غذایی توسط ریشه ها و نهایتا کاهش قدرت جذب ریشه-درختانی که از شوری بالا رنج می برند دارای رشد و توسعه ریشه مناسبی نیستند- و سوم مختل کردن متابولسیم در داخل بافت گیاهی که عمدتا منجر به کاهش جذب آب میشود!!-درختانی که از شوری فوق العاده رنج می برند با وجود آبیاری مناسب بمانند درختانی هستند که دارای عطش خشکی هستند!! از یک دیدگاه دیگر اثرات شوری را بر درختان می توان به دو سری واکنش ها دسته بندی کرد ۱-واکنش های بیرون گیاه و ۲- واکنش های داخل گیاه.

 

 

البته واکنش های داخل بافت گیاهان برمی گردد به بحث مورد علاقه من یعنی فیزیولوژی گیاهی!! باید خاطر نشان کرد که تحقیقات در مورد واکنش های شوری بیشتر در مورد واکنش های بیرونی محدود شده است و تحقیقات در مورد شوری داخل بافتهای گیاهی یا بحث فیزیولوژی کم هستند. در مورد کودهای ازته N، فسفره P، K پتاسه مطالعات نشان داده که معمولا افزودن کودهای نیتروژنه N بصورت اتوماتیک موجب شوری خاک می شود و این نکته مهمی است. مصرف بی رویه و خودسرانه کودهای نیتروژنه موجب افزایش شوری می شود و این اتفاقی است که سالهای قبل و هم اکنون در بسیاری از باغات پسته صورت می گیرد.

 

 

ذات عنصر نیتروژنN  و نمکهای آن حلالیت فوق العاده کودهای N است. چندی قبل بنده در تلگرام این سوال را طرح کردم که چرا اوره موجب افزایش شوری خاک می شود و دلایل علمی در چیست؟ واکنش های کود اوره در خاک نشان می دهد که اوره در واقع یک کود اسیدی زا است و کودی که صرفا اسیدی زا باشد نمی تواند الزاما شوری زا نباشد!! این نکته بسیار مهمی است که ما شوری یا Salinity را از اسیدیته یا pH جدا کنیم و اشتباه آنجاست که بسیاری از دوستان ایندو را با هم یکسان می پندارند و یا حداقل در ذهن آنها اینطور نقش بسته که الزاما کودهای شوری زا کودهای قلیایی هستند و کودهای کاهش دهند شوری الزاما کودهای اسیدی زا!! که البته در حالت کلی ممکن است تا حدی درست باشد اما یک قانون کلی و اصل متقن نیست!!

 

اشباهات و عقاید اشتباهی در مورد شوری وجود دارد که باید اصلاح شوند!! مثلا اینکه افزودن پتاسیم K به خاک موجب کاهش شوری می شود!! البته باید توجه داشت در مقام مقایسه حتما  کودهای نیتروژنه N در مقایسه با کودهای پتاسه K تاثیر بیشتری روی افزایش شوری دارند و نکته جالب اینجاست حتی افزودن پتاسیم K تاثیر چندانی روی pH یا اسیدیته هم ندارد!! یک تصور غلط هم در مورد شوری وجود دارد و آن این است که الزاما دادن کودهای کلسیمی Ca به خاک موجب کاهش شوری نخواهد شد.

 

در محیطهایی که عنصر کلر Cl وجود داشته باشد در مقادیر بالا افزودن کلسیم موجب ایجاد Cacl2 یا نمک کلرید کلسیم می شود که اگر چه نسبت به Nacl اثرات سو کمتری دارد اما الزاما چیز مفیدی نیست!! بحث مدیریت کوددهی و دادن کودهای شیمیایی بخصوص بحث مهمی از نظر محیط خاک است و مطالعات نشان داده که افزودن کودهای شیمیایی مختلف مستقیما روی خواص خاک از جمله EC، pH و غلظت یونهای Na، Mg، Ca و حتی K محلول خاک دارند. تاثیر کودهای مختلف بر فشار اسمزی خاک تحت عنوان  شاخصی بنام شاخص نمک در بحثهای خاکشناسی مطرح میشود-Salt index– طبق تعریف Salt index عبارتست از نسبت افزایش پتانسیل اسمزی ناشی از یک کود شیمیایی به مقدار هم وزن نیترات سدیم.

 

SI برای خود نیترات سدیم ۱۰۰ در نظر گرفته میشود و بر اساس آن Salt Index برای کودهای مختلف ارزیابی میشود!! اگر به جدول SI دقت کنیم نکات جالبی بدست می آید از جمله اینکه کلرور سدیم NaCl  و کلرور پتاسیم KCl دارای شاخص شوری بسیار بالایی هستند که مربوط به حلالیت فوق العاده این نمکهاست و تاثیری است که روی افزایش فشار اسمزی خاک دارند!! 

 

 

لازم به ذکر است که با وجود شوری بسیار بالای کود کلرور پتاسیم KCL و همچنین شوری فوق العاده بالای محلول خاک در اکثر باغات پسته این کود به تناژ بالا در اداره جات به اصطلاح جهاد کشاورزی توزیع می شد و همین سال گذشته با برند و کیفیت مناسب خارجی و با سوپسید دولتی توزیع میشد و کشاورزان هم اکثرا بخاطر سوپسیدی بودن و قیمت نازل کود نسبت به سایر کودها بصورت گسترده ای استقبال کردند تا کلا کلک درختان را بکنند!! EC 10 و. ۱۲ هزار و حتی بیشتر و کود کلرور پتاسیم Kcl در اوج گرمای تابستان برای پر شدن مغز!! اینهم از عجایب روزگار ماست!! بگذریم!! کودهای فسفره P معمولا Salt Index پایین تری دارند چون از حلالیت کمتری برخوردارند!! در قسمت فینال بیشتر بحث خواهیم کرد!!

 

 

source:http://mjamalizadeh.persianblog.ir/جناب مهندس جمالیزاده

 

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شدعلامتدارها لازمند *

*

bigtheme