شرکت پارس عمران شهسوار مجری سیستم های ابیاری تحت فشار در رفسنجان
پسته از جمله گیاهانی است که مقاومت زیادی نسبت به شوری آب و خاک دارد. تقریبا در شرایط اقلیمی که درختان پسته رشد می کنند هیچ گیاه دیگری توانایی رشد و نمو قابل قبول را ندارد. با افزایش یافتن عمق چاههای کشاورزی در مناطق پسته خیز، کیفیت آب بشدت کاهش یافته و املاح مضر مانند بیکربناتها، بور(B)، سدیم(Na)، کلر(Cl) و…. باعث ایجاد مسمومیت شدید در درختان پسته شده اند.
علاوه بر آب کیفیت خاک نیز به مرور زمان و با اضافه شدن بیش از حد کودهای شیمیایی غیرمفید و شوری زا رو به افول گذاشته است. کودهایی مانند اوره، نیتراتها و فسفاتها باعث تخریب بافت و ساختمان خاک و افزایش شوری آن شده اند. خاک مناطق پسته خیزی مانند استان کرمان بشدت قلیایی است و یکی از الزامات خاکهای قلیایی وجود یون سدیم(Na+) در ترکیب جذبی خاک است که متاسفانه میزان فوق العاده بالای آن برای درختان پسته دردسر ساز شده است. مسمومیت به یونهای معروف به شوری زا مانند سدیم و کلر و… به اشتباه تنش شوری تلقی می شود که در واقع تنش شوری نیست بلکه مسمومیت درختان به اینگونه عناصر است.
خاکهای شور بدلیل وجود بیش از حد عناصری مانند سدیم دارای خواص فیزیکی بسیار بدی هستند از جمله اینکه درحالت رطوبت تورم حاصل می کنند، درحالت خشکی سفت می شوند، سله می بندند و به شکل کلوخ های بزرگ و سخت در می آیند و …. بنابراین خاکهای شور در باغات پسته دردسر بزرگی ایجاد کرده اند. از طرف دیگر در آب بسیاری چاههای کشاورزی غلظت یا میزان عناصر مضر مانند بور(B) بشدت بالا رفته و بسیاری از باغات متاسفانه مسمومیت به عناصری را نشان می دهند که در آب چاهها وجود دارند.
تجربه بخوبی نشان داده که باغاتی که آبیاری کمتری در آنها صورت می گیرد از نظر مسمومیت به عناصری مانند بور(B) وضعیت بمراتب مطلوبتری دارند. نتیجه اینکه خود آبی که از چاهها استحصال می شود و به درختان بعنوان آبیاری عرضه می شود مشکل ساز شده است و برخلاف تصور عموم قلیایی شده است نه اسیدی. متاسفانه بسیاری از باغات در نقاطی احداث شده اند که میزان شوری خاک بشدت بالاست و ریشه درختان در اینگونه باغات بعلت جذب بیش از اندازه یونهای مضر مانند سدیم و بیکربناتها و…. بشدت آسیب دیده است.
در مورد فیزیولوژی ریشه و واکنش ریشه درختان پسته به یونهای مضر موجود در آب و خاک بحثهای جالب و مفیدی وجود دارد که مجال جداگانه ای را می طلبد و از حوصله این گفتار بیرون است. برای مقابله با مسمومیت ها و مدیرت آنها نکاتی کوتاه و مفید در ادامه متن می آید که امید است مورد توجه علاقه مندان قرار گیرد.
– مدیرت کوددهی:
باید سعی شود از کودهایی استفاده شود که دارای فرهای اسیدی زا در خاک باغات پسته باشند بعنوان مثال کودهای سولفاته مانند سولفات آمونیوم و سولفات پتاسیم. باید از کودهای که باعث تشدید پدیده شوری و مسمومیت می شوند دوری جست از جمله اوره، نیتراتها و فسفاتها. اضافه کردن کودهای دامی به خاک کمک زیادی به رفع مسمومیت و بهبود ساختار خاک در باغات پسته خواهد کرد بنابراین استفاده هر ساله از آنها در جهت کاهش و یا رفع پدیده مسمومیت بسیار ضروری است. اضافه کردن کودهای پتاسیمی به خاک نیز کمک زیادی در رفع پدیده مسمومیت خواهد کرد. در زمین هایی که کودهای پتاسیمی به میزان زیاد به خاک اضافه شوند مشکل مسمومیت بسیار کاهش خواهد یافت. مکانیسم عمل پتاسیم در جهت رفع یا کاهش مسمومیت بحث خود را می طلبد که مجالش در این نوشتار نیست.
– مدیرت آبیاری:
در خاکهایی که مشکل شوری و مسمومیت دارند باید آبیاری سنگین در زمستان و آبیاری سبک در تابستان را سرلوحه کار خود قرار دهند که متاسفانه برعکس آن عمل می شود. آبیاری سنگین در زمستان موجب می شود تا عناصر مضری که در ناحیه اطراف ریشه درختان پسته وجود دارند از این ناحیه شستشو داده شوند و به عمق خاک راه پیدا نماید.
– مدیریت خاک ورزی:
در خاکهایی با شوری بالا شخم با گاو آهن های قوی بسیار مفید ارزیابی می شود. احداث کانال در ناحیه اطراف ریشه و مکانهایی که ریشه های مویین قرار دارند و پر کردن کانالها با استفاه از کود دامی و گچ و ماسه بسیار تاثیرگذار خواهد بود
– افزودن اصلاح کننده ها به خاک: افزودن موادی مانند گچ و آهک و کودهای دامی به خاک بسیار کارساز خواهد بود. گچ خام و آهک به علت داشتن یون کلسیم(Ca++) در کاهش دادن شوری و مسمومیت ها بسیار کارساز هستند. یون کلسیم در خاک با یونهای مضر مانند سدیم و بور رقابت می کند و در جذب شدن توسط ریشه از یونهای مضر رقابت را می برد و سلولهای ریشه به جای جذب عناصر مضر عنصر کلسیم را جذب می کنند و بنابراین مسمومیت از بین خواهد رفت.
source:http://mjamalizadeh.persianblog.ir/