جوان سازی درختان مسن پسته

به مجموعه عملیاتی گفته می شود که درختان مسن را جوان سازی یا تبدیل به درختان جوان می نماید .
کلیه موجودات گیاهی و جانوری در چرخه زندگی خود پس از روئیدن و یا تولد مراحل دوره نونهالی ، دوره انتقال ، دوره بلوغ و پیری و مرگ را طی می کنند .در عالم جانوری و گیاهی گذران هر مرحله برای رسیدن به مرحله بعدی الزامی است با این تفاوت که برگشت هر مرحله به مرحله قبلی در عالم جانوری غیر ممکن ولی در عالم گیاهی امکان پذیر است .

 

به عبارت دیگر یک جانور پس از بلوغ نمی تواند به دوره نوجوانی برگردد ولی یک درخت مسن را میتوان با انجام عملیات جوان سازی دوباره به دوره قبل از بلوغ برگرداند .

 

 
علل و اهداف جوان سازی درختان :
۱- افزایش عملکرد و کیفیت محصول :

برخی گونه های درختی در شرایط پیری عملکرد و کیفیت آنها کاهش می یابد و برای افزایش عملکرد و کیفیت ، آنها را جوان سازی می نمایند یعنی از سن پیری به سن جوانی برگشت داده می شود . در این نوع درخت فقط جوان می شود و رقم آن تعویض نمی شود

 
۲- بیماری ها و آفات سرشاخه :

گاهی خسارت آفت یا بیماری در سرشاخه ها عارض شده و از بالا به سمت پائین حرکت می کند و اگر سرشاخه های آلوده حذف نشوند می تواند کل درخت را بخشکاند . لذا سربرداری قسمت های آلوده تا حذف تمام قسمت های آلوده و رسیدن به بافت سالم توصیه می شود . در این نوع جوان سازی هم رقم تغییری نمی کند .

۳- تعویض رقم :

در درختان پیوندی گاهی اوقات رقم تولید کننده محصول ، نامناسب ( حساس به آفات و یا سوء تغذیه ، ناسازگار ، کم محصول ،…) و به هر حال غیر اقتصادی می شود . در این صورت می توان رقم تولید کننده محصول را با جوان سازی تغییر داد . در این روش عملیات جوان سازی همراه با تغییر رقم می باشد .

 
۴- کوچک سازی تاج درخت :

 

در این روش برای بهبود وضع تهویه و نورگیری باغ و حفظ بهداشت و بهبود عملیات مدیریت باغ ، تاج درختان را کوچک و جوان می سازند .

 
اصول کار و روشهای اجرائی :

 
اصول کار :

هر درخت در ابتدای دوره زندگی خود نونهال (juvenility) است که در این مرحله فقط رشد رویشی دارد و قادر به تولید گل و تولید مثل نمی باشد . پس از چند سال رشد رویشی که در گونه ها یمختلف متفاوت ، و در پسته از ۵ تا ۱۵ سال که به نژاد و شرایط محیطی نهال بستگی دارد ، طول می کشد .

 

پس از ظهور علائم بلوغ که تشکیل اولین جوانه های گل و میوه روی نهال است ، دوره انتقال (transition)شروع می شود و پس از چند سال از شروع تولید نوبرانه ، درخت به بلوغ کامل (maturity) می رسد .

 

قسمت های پائینی درختان در فاز نونهالی ، قسمت های میانی در فاز انتقال و قسمت های فوقانی درخت در فاز بلوغ می باشند و این خصوصیت آنها برای همیشه ثابت بوده و هیچگاه از قسمت نونهال جوانه گل دهنده خارج نمی شود ، شاخه های خارج شده در منطقه انتقال کم محصول می باشند و شاخه های خارج شده از قسمت بالغ همیشه بالغ خواهند بود.

 
روش اجرا :

برای جوان سازی درختان میوه روش های مختلفی وجود دارد ولی برای درختان پسته روش متداول قطع سرشاخه های قطور و بالا تر از ارتفاع یک متری از سطح زمین و یا منطقه بالغ ، و در درختان بزرگ قطع بازو ها از فاصله ۶۰ سانتیمتری است که در صورتی که جوان سازی بدون تعویض رقم باشد همان شاخه ها در صورت درستی انجام عملیات در سال دوم پس از سر برداری تولید جوانه های گل و در سال سوم تولید محصول می نمایند .

 

اگر درخت قوی و یا قطور باشد می توان بازو ها را طولانی تر انتخاب و محل بریدن را بالاتر انتخاب کرد که بستگی به قدرت و سلامت درخت دارد . به هر حال محل بریدن باید بالاتر از پایه و بازو های رشد باشد و به هیج وجه نباید درختان را کف بر و یا از سطح زمین قطع کرد . برای تنه های با قطر ۷- ۵ سانتیمتر به بالا بهتر است یک یا چند بازو و یا شاخه هرچند کوچک را بعنوان آبکش حفظ کرد تا آماده خروج جوانه آینده باشد .

 
در درختانی که محل پیوند آنها معلوم است محل قطع باید بالاتر از محل پیوند باشد
برای احتیاط و پیشگیری از وارد آمدن شوک بهتر است در درختان بزرگ تاج درخت را به ۴ قسمت شمالی ، جنوبی ، شرقی و غربی تقسیم کرد و هر سال بازو یا بازوهای یک ناحیه را سربرداری نمود و طی دو یا سه سال کل درخت جوان سازی گردد .

 
پس از بریدن و تولید جوانه های جدید ، مدیریت رشد درخت با ابزار آب و تغذیه باید صورت گیرد که نیاز به نظارت کارشناسان با تجربه در این مورد ، دارد .
درصورتی که هدف از سربرداری کنترل بیماری باشد باید شاخه های آلوده و بیمار تا حذف کامل قسمت های آلوده و کمی پائین تر قطع شوند .

 
درصورتی که عملیات جوان سازی همراه تغییر رقم باشد باید بعد از جوانه زنی در بهار که چندین شاخه جوان خارج می شوند ، شاخه های ضعیف و لاغر حذف شوند و چند شاخه قوی نگهداری گردند و پیوند رقم مطلوب روی انها انجام گیرد و پس از گرفتن پیوند ها در صورتی که تعداد شاخه های پیوند گرفته کافی باشد باید شاخه هائی که پیوند آنها نگرفته است قطع گردند .

 
برعکس این حالت ممکن است بدلیل قدرت بالای رویشی درخت شاخه های جوان در زمان پیوند قطرشان خیلی زیاد شود لذا باید همه شاخه ها را حفظ کرد تا قدرت رویشی درخت روی همه توزیع شود .

 
توصیه می گردد:
– شاخه های پیوندی نگهداری شده در پیرامون قطرشاخه های قطع شده توزیع گردند
– در انتخاب شاخه ها برای برش و یا شاخه هائی که باید پیوند شوند باید سایر اصول تربیت درخت مانند فاصله بین شاخه ها و در هم نرفتن آنها ، رعایت گردد .
– پس از قطع شاخه های قطور باید با چسب باغبانی مرغوب کلیه سطوح بریده شده پوشیده شوند .
بهتر است چسب های باغبانی از نوع گرم و همراه موم طبیعی باشند .
– پس از گرفتن پیوند ها لازم است پاجوش های درخت حذف شوند ولی در صورتی که درخت خیلی قوی باشد می توان پاجوش ها را برای کنترل قدرت درخت حفظ کرد و حذف آنها را به زمستان موکول نمود .
– شاخه های جدید چه پیوندی و چه غیر پیوندی در زمستان همان سال باید هرس فرم دهی شوند و در صورت رشد زیاد باید از طول آنها کم کرد و تعداد آنها و طول شاخه ها را متناسب با قدرت درخت و فرم تاج تنظیم نمود .

فرم دهی شاخه های جدید در زمستان همان سال باید زیر نظر متخصص با تجربه انجام شود .
– توصیه می گردد در صورتی که شاخه های زخمی در درخت قدیمی وجود دارد در حین عملیات هرس نسبت به حذف آنها اقدام نمود و درخت را ترمیم کرد .
– در صورتیکه جوان سازی در چند مرحله انجام می شود ، حتماً مراحل قطع هر قسمت درخت در سال بعد باشد و نباید وقفه ای در کار ایجاد شود
– محل قطع شاخه و بازو ها بهتر است در محل انشعابات و یا بالاتر از محل خروج یک شاخه انتخاب شود تا محل خروج شاخه های جدید کنترل شده باشد .
– تعیین محل بریدن بسیار مهم است و بستگی به قدرت درخت و سلامت تنه و ریشه درخت و قدرت تغذیه خاک دارد . هرچه درخت قوی تر باشد این محل قطع بالاتر و هرچه ضعیف تر باشد محل قطع پائین تر تعیین می شود وهرگز نباید پائین تر از بازوها بریده شود و بهتر است از کارشناس با تجربه در این خصوص استفاده شود .
– اصول هرس در قطع شاخه های اضافی باید رعایت شود و شاخه های خارج شده از بازو ها باید از ته بریده شوند و برجستگی نداشته باشند . قطع شاخه های انتهایی باید با برش مورب و زاویه ۴۵ درجه باشد .
– برای افراد کم تجربه و همچنین برای کم کردن ریسک می توان جوان سازی را از بالای تاج درخت در چند مرحله و با حذف سرشاخه های کل درخت در ۴ فاز انجام داد تا درخت هم تولید محصول کند و هم بتدریج جوان گردد .
– در صورت سالم و قوی بودن درخت بهتر است جوان سازی تاج همراه با هرس ریشه ها باشد .
– به هر حال در صورت جوان سازی هر شاخه یا درخت در میوه دهی سه سال وقفه می افتد و بهتر است شروع کار از زمستانی باشد که درخت در سال بعد از آن میوه نداشته باشد .

 
چکیده :
جوان سازی درخت به عملیاتی گفته می شود که یکباره شاخه های قدیمی قطع و برای درخت شرایطی ایجاد شود که شاخه های جدید تولید کند . این کار اگر درخت در سنین متوسط (قطر تنه کمتر از ۷ سانتیمتر در یک متری سطح زمین ) می تواند یکباره انجام شود . ولی اگر قطر تنه بیشتر از ۱۰ سانتیمتر بود بر حسب احتیاط و میانه روی بهتر است تدریجی انجام شود .
در روش تدریجی ممکن است تاج درخت را به ۴ قسمت تقسیم کرد و در هر سال یک قسمت را قطع کرد و یا ممکن است در چند مرحله سرشاخه های تاج را از دو طبقه پائین تر قطع نمود که موجب جوان سازی تاج گردد .

 

 

http://porbarpesteh.loxblog.com/

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شدعلامتدارها لازمند *

*

bigtheme