نگاهی اجمالی به تاریخ تمدن نشان میدهد که انسان در اعصار مختلف، شیوهها و جهتگیریهای مختلفی در بهرهبرداری از منابع آب اتخاذ کرده است. انسان، زمان درازی است که راههای مهار، ذخیره، تصفیه و استفاده بهتر از منابع آب شیرین را در تلاش برای کاستن از آسیبپذیری در برابر جریان نامنظم رودخانه و بارندگی غیر قابل پیشبینی جستجو کرده است.
تمدنهای کشاورزی اولیه در مناطقی شکل گرفتند که بارندگی و رواناب میتوانست به آسانی و اطمینانبخش بهرهبرداری شود. ساخت نخستین کانالهای آبیاری، کشاورزان را قادر ساخت محصولات را در مناطق خشکتر به عمل بیاورند و فصول طولانیتر کشت را امکانپذیر ساخت. رشد شهرها، پیشرفت در علوم مهندسی عمران و هیدرولوژی را ضروری ساخت، چون تأمین آب میبایستی از منابع دورتر صورت گیرد. جوامع صنعتی مدرن، بهکرات و چشمگیرانه، چرخه آبی را با ساخت بیسابقه طرحهای عظیم مهندسی برای کنترل سیلاب، آبرسانی، تولید برقابی و آبیاری تغییر دادهاند.
با طلوع هزاره جدید، فرایند دینامیک مدیریت منابع آب شیرین و تقاضای انسان برای آب، دوباره در حال تغییر است. این تغییرات را میتوان «پارادایم جدید آب» نامید. این تغییر چندین مؤلفه دارد:
دورشدن از اتکای صرف و حتی اولیه به یافتن منابع جدید برای تأمین تقاضاهای جدی؛
تأکید بر گنجاندن ارزشهای اکولوژیکی در مدیریت آب؛
تأکید مجدد بر تأمین نیازهای پایهای انسان به خدمات آبی؛
قطع آگاهانه پیوند رشد اقتصادی و مصرف آب؛
مصادیق و شواهد نواندیشی در مدیریت آب همچنان در حال افزایش است.
اتکا بر راهحلهای فیزیکی همچنان بر رویکردهای سنتی برنامهریزی سیطره دارند، ولی روز به روز بر مخالفت با این راهحلها افزوده میشود. در همین زمان، روشهای جدیدی برای تأمین نیاز جمعیت رو به رشد ابداع میشود بدون آنکه ساخت سازههای جدید یا انتقال بزرگمقیاس آب از منطقهای به منطقه دیگر ضرورت داشته باشد.
دستگاههای دخیل در برنامهریزی آب، به طور فزایندهای تمرکز برنامهریزی را تغییر میدهند و تلاش میکنند فرصتهای ارتقای بازدهی، اجرای گزینههای مدیریت تقاضا و تخصیص مجدد آب را در میان مصرفکنندگان برای کاستن از خلأهای پیشبینیشده و تأمین نیازهای آبی شناسایی کنند. روابط آب و غذا بیش از گذشته اهمیت یافته است، چرا که کارشناسان غذا به واقعیتهای موجودی آب توجه میکنند. این تغییرات، آسان و بدون مخالفت بهوجود نیامدهاند، هنوز در سطح جهانی پذیرفته نشدهاند و ممکن است همیشگی نباشند. با وجود این، چنین تغییراتی حاکی از تغییر واقعی در نگرش انسان به مقوله مصرف آب هستند.
source:iswm.ir