یکی از موارد مهم در فیزیولوژی جذب عناصر غذایی، رابطه بین پتاسیم (K) و سدیم (Na) در شرایط تنش میباشد و اینکه آیا پتاسیم در شرایط تنش (صدمه دیدن گیاه) از گیاه خارج میشود یا خیر؟ این موضوع در مورد تنش شوری صادق است چون زمانی که تجمع غلظتهای Na+، Cl- یا SO42- در سلولها به آستانه خسارت برسد، اثرات ویژه یون بروز میکند، تحت شرایط بدون شوری سیتوسول سلولهای گیاهان عالی دارای ۲۰۰-۱۰۰ میلیمول یون پتاسیم و یک میلیمول یون سدیم هستند که یک محیط یونی است که در آن بسیاری از آنزیمها بطور مطلوب عمل میکنند.
نسبت غیرمتقارن Na+ به K+ و غلظت زیاد کل نمکها آنزیمها را غیرفعال کرده و از ساخت پروتئین جلوگیری میکند. در غلظتهای زیاد، Na+ در غشای پلاسمایی تارهای کشنده ریشه پنبه میتواند جایگزین Ca2+ شود، در نتیجه تغییری در نفوذپذیری غشای پلاسمایی ایجاد میشود که میتواند به صورت نشت K+ به محلول اطراف ظاهر شود.
البته مسئله ممانعت از ورود پتاسیم به درون گیاه در این شرایط به دلیل زیاد بودن غلظت سدیم محلول خاک نیز در افزایش خسارت دخالت دارد. در مورد سایر عوامل تنشزا نظیر آفات و بیماریها این موضوع صادق نیست.
حساسیت زیاد به بیماریهای انگلیسی در گیاهان که کمبود پتاسیم دارند، به نقشهای سوخت و سازی پتاسیم مربوط میشود. در گیاهانی که کمبود دارند، مراحل ساخت و ساز ماکرومولکولها (پروتئین، نشاسته و سلولز) در هم ریخته و ترکیبات آلی با وزن مولکولی کم انباشته میشوند.
بنابراین در شرایطی که عرضه پتاسیم خاک کمتر از نیاز گیاه باشد، افزایش در مصرف پتاسیم به افزایش رشد و کاهش میزان ترکیبات آلی با وزن مولکولی کم منجر میشود (کشاورز و همکاران، ۱۳۸۳).
در مورد رابطه بین پتاسیم (K) و سدیم (Na) نیز با عنایت به اینکه وجود پتاسیم و سدیم برای تنظیم فشار اسمزی سلولهای گیاه، حیوان و انسان ضروری بوده و از طرف دیگر برای کنترل فشار خون افراد میبایستی این نسبت در حد متعادل نگهداشته شود، به همین دلیل افراد مسنی که از دریاچههای شور برای شنا استفاده میکنند، میبایستی حتماً از میوهها و سبزیهای محتوی پتاسیم فراوان نظیر موز استفاده نمایند.
همچنین در افرادی که عمل جراحی قلب دارند برای کنترل فشار خون از آمپول پتاسیم استفاده شود تا جبران دفع پتاسیم از بدن را کرده باشد. پزشکان چنین بیان میدارند که پتاسیم به هنگام جراحی از بدن دفع میشود.
در رابطه با نحوه دفع و جذب پتاسیم در گیاهان نیز میتوان چنین بیان نمود که در بین تمام کاتیونهای موجود در گیاهان، انتقال پتاسیم به درون و بیرون سلول مراحلی فعال بوده که به وسیله آنزیم ATPase موجود درغشاء سلولی اعمال میشود.
این مولکولهای ATPase که کانالهای پتاسیم نیز خوانده میشوند، از انرژی حاصل از هیدرولیز ATP برای انتقال پتاسیم به درون سلول در جهت مخالف با پتانسیل الکتروشیمیایی استفاده میکنند.
همانطور که در مورد سلولهای روزنههای برگ پیش میآید و یا اینکه پتاسیم را در موارد جریانهای آوندی از داخل سلول به داخل آوندها منتقل میکنند (خلدبرین و اسلامزاده، ۱۳۸۱).
source:www.iransoils.blogfa